ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕

ကၽြန္ဳပ္တို႔သည္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕ (ေရနံမ်ား ေခ်ာင္းစီးေနေသာေၾကာင့္ ေခၚေသာ အမည္)တြင္ တစ္ည ရပ္နားခဲ့ၾကပါသည္။ ေရနံတြင္းမ်ားမွာ ျမစ္ကမ္းပါးမွ တစ္မိုင္ ႏွစ္မိုင္ခန္႔ ေဝးေသာ ေတာင္ကုန္းကေလး တစ္ခုေပၚ၌ တည္ရွိၾကပါသည္။ကၽြန္ဳပ္လည္း ႏြားလွည္းတစ္စီးျဖင့္ ခဲခဲယဥ္ယဥ္းသြား၍ ထိုေရနံတြင္းမ်ား တူးေဖၚလုပ္ကိုင္ေနၾကပံုမ်ားကို ၾကည့္ရႈေလ့လာခဲ့ပါေသးသည္။
ကၽြန္ဳပ္သည္ နက္လွစြာေသာ ေရနံတြင္းတစ္တြင္း၌ တြင္းႏွဳတ္ခမ္းေပၚတြင္ ကန္႔လန္႔တင္ထားေသာ သစ္သားေပါင္ႀကီးေပၚမွေန၍ တြင္းထဲသို႔ ငံု႔ၾကည့္ခဲ့ပါသည္။ ရွည္လ်ားေသာ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္းကို စက္သီးတြင္ လွ်ိဳထားၿပီး ထိုသစ္သားေပါင္၌ တပ္ဆင္ထားပါ၏ ။ ႀကိဳး၏တစ္ဖက္စတြင္ သံပံုးတစ္ပံုးကို ခ်ည္ေႏွာင္ထားၿပီး ၎ကို တြင္းနက္ထဲသို႔ ေလွ်ာခ်ေပးရသည္။ တြင္း၏ေအာက္ေျခ၌ ေရနံမ်ား လိႈင္းခတ္ေနသံကို တြင္းေပၚကပင္ ၾကားနိဳင္ပါသည္။ေရနံမွထြက္ေသာ ဓာတ္ေငြ႔မ်ားကလည္း တြင္းေပၚသို႔ အလိပ္လိပ္ တက္လာၾကသည္။
ထိုႀကိဳး၏က်န္ေသာအစကို ေရနံဆြဲေသာ လူတစ္ေယာက္၏ခါး၌ ပတ္၍ခ်ည္ ထားၿပီး ထိုလူက ေတာင္ကုန္းကေလး၏ ေအာက္ဆီသို႔ ေျပးဆင္းသြားေသာအခါ ေရနံစိမ္းအျပည့္ပါေသာ သံပံုးမွာ အေပၚသို႔ တက္လာေလသည္။ ယင္းသို႔ ခပ္ယူရရွိေသာ ေရနံမ်ားကို လူတစ္ေယာက္ကယူ၍ ဝါးလံုးေရတံေလွ်ာက္ထဲသို႔ ေလာင္းထည့္လိုက္ေသာအခါ ေရနံမ်ား ျမစ္ကမ္းအထိ ဆက္သြယ္ထားေသာ ထိုေရတံေလွ်ာက္ အတိုင္းစီးသြားၾကသည္။ ျမစ္ကမ္းေရာက္သည္အထိ လမ္းတေလွ်ာက္တြင္ ယိုဖိတ္၍က်ေနေသာ ေရနံတို႔ကလည္း ျမစ္ေရထဲသို႔ ေခ်ာင္းငယ္ေလးပမာ စီးဆင္းေနၾကေပေတာ့သည္။
ေရနံမွာ ေရနံစိမ္း ပကတိအေန၌ ေစးထန္းထန္းရွိ၍ စိမ္းလဲ့လဲ့အေရာင္ ထြက္ေနသည္။ ျမန္မာမ်ားက အေရျပား၌ ျဖစ္ပြါးေသာေရာဂါမ်ားကို ေရနံေခ်းေခၚ ထိုေရနံစိမ္းႏ်င့္ ကုသၾကသျဖင့္ ေဆးအျဖစ္ အဖိုးတထိုက္ ျမတ္နိဳးၾကသည္။ အလုပ္လုပ္ေနသူတို႔မွာလည္း အားလံုးလိုလိုပင္ အံ့ၾသဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ က်န္းမာျခင္းႏ်င့္ျပည့္စံုၾကေပသည္။
ယင္းကား ျမန္မာျပည္၏ ေနာင္တစ္ေခတ္တြင္ အႀကီးဆံုးေသာ စက္မႈလက္မႈလုပ္ငန္းႀကီးျဖစ္ဖို႔ အစပ်ိဳးလာခဲ့ေသာ အေျခအေနပင္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုလုပ္ငန္းမွာ အထက္ျမန္မာနိဳင္ငံရွိ အျခားလုပ္ငန္းတိုင္းမွာကဲ့သို႔ပင္ ရွင္ဘုရင္တစ္ဦးတည္း လက္ဝါးႀကီးအုပ္၍ လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအခါက အမတ္တစ္ေယာက္ကိုျဖစ္ေစ၊ ရွင္ဘုရင္ ျမတ္နိဳးေတာ္မူေသာ လူတစ္ေယာက္ကိုျဖစ္ေစ ေရနံေလွတစ္စင္းစာ ဘုရင့္ကန္႔သတ္ေစ်းႏွင့္ ယူေတာ့ဟု ေပးကမ္းခ်ီးျမွင့္ျခင္းခံရလွ်င္ ဝမ္းသာၿပီး ေက်းဇူးတင္မည္ဟု မထင္ေလႏွင့္။ ထိုလူကား ကံဆိုးမိုးေမွာင္ က်ၿပီဟူ၍သာ မွတ္ယူရေပလိမ့္မည္။
ပထမဦးစြာ သူသည္ ေရနံမ်ားရရွိေလၿပီ။ ထိုေရနံတို႔ကို မႏ ၱေလးသို႔ သယ္ယူခဲ့ရသည္။
ထို႔ေနာက္ ေရာင္းဖို႔ ေစ်းကြက္ရွာရ၏။ ထို႔ေနာက္ ေပးရန္ စရိတ္ေၾကးေငြမ်ားႏွင့္ အေကာက္ခြန္တို႔ကို ေတာင္းသေလာက္ ေပးေဆာင္ရသည္။ ထို႔ေနာက္မွ က်န္သမွ်ေငြကို အိတ္ထဲထည့္ရေတာ့၏။ ယင္းသို႔ အေရာင္းအဝယ္ လုပ္သူ တစ္ေယာက္၏ ညည္းတြားပံုကို ကၽြန္ဳပ္ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕ရွိၾကားသိခဲ့ရဖူးေလသည္။ ရွင္ဘုရင္ကေတာ့ ထင္ေနသည္၊သူ႔လူကို သူ တကယ္ခ်စ္ခင္ ၾကင္နာစြာ ၾကည့္ရႈလိုက္ရသည္ဟု မွတ္ယူေနေပသည္။ သို႔ေသာ္ကံဆိုးလွေသာ လက္ခံရရွိသူခမ်ာမွာ သူ႔အေၾကာင္း သူသာ ပို၍သိရွာေပေတာ့၏။
ၿဗိတိသွ်အစိုးရ လက္ထက္သို႔ ေရာက္လာေသာအခါ ေရနံထြက္ကုန္ႏွင့္ ဓာတ္ဆီေရနံဆီခ်က္လုပ္ေသာ
လုပ္ငန္းမ်ားေပၚမွ ရရွိေသာ အျမတ္အစြန္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ေျပာင္းလဲသြားေတာ့သည္။ ၎လုပ္ငန္း၏ အရံႈးအျမတ္ စာရင္းရွင္းတမ္းကို ၾကည့္လွ်င္ ကုမၸဏီမ်ားစြာ စုေပါင္းလုပ္ကိုင္ျခင္းအားျဖင့္ အားလံုးအေပၚမွ ရရွိေသာ အျမတ္ေငြမွာ စစ္ျဖစ္ေနေသာ ကာလအတြင္းမွာပင္ ေရႊဒဂၤ ါးေပါင္ ၁၅၀၀၀၀ ျမတ္စြန္းေၾကာင္း ေတြ႕ရွိၾကရေပသည္။
(Forty Years in Burma By Dr. Marks
ဦးလွဒင္ ျပန္ဆိုသည့္ ဗမာျပည္ဝယ္ ႏွစ္ေလးဆယ္ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏွဳတ္ ေဖၚျပပါသည္။)
We stayed one night at Ye-nan-kyoung, the creek of stinking water (i.e., petroleum), where the petroleum wells were situated on a hill about one or two miles from the bank. With much difficulty I managed to get on to a bullock cart and ascend the hill and view the operation of extracting the oil.

I looked down a deep well, over which was a cross-beam with a wheel and a long rope attached to it. At the end of the rope was a metal bucket which was let down to a great depth. At the bottom of the well one could hear a bubbling, and a fetid gas exuded from it. The other end of the rope was bound round the body of a stalwart Burman, who ran down the hill and so pulled the bucket full of crude oil up the well. The oil thus obtained was emptied by hand into a bamboo tube, whence it floated down to the boats on the river bank. The waste through leakage marked the progress of the oil all the way down to the river.

The oil itself was like greasy treacle of a greenish colour, and was highly valued by the Burmese as a cure for skin diseases. The workers all enjoyed marvellous health.

This was the beginning of what has since become a. staple industry of Burma. It was then, like everything else in Upper Burma, a royal monopoly, and the unfortunate minister or favourite of the Crown who received the promise of a boat-load of earth-oil at the King's valuation by no means congratulated himself on his good fortune.

First he had to get the oil, then to bring it to Mandalay, then to find a market for it, then to pay the various dues and duties demanded, and then to pocket what remained. Oh, the groans that I have heard concerning the transaction! The King thought that he was conferring a royal favour, but the unfortunate recipient knew better.

The wonderful change that has come over the production and refinement of this oil under British government is best illustrated by the balance-sheets of the various companies now associated with this trade which show that even in war time the profits of one of them amounted to almost £150,000.